In 2017 werden wij (TDC Groep) partner van de harde leerschool; een stichting die (jong)volwassenen van 18 jaar en ouder een nieuwe kans biedt om actief en positief deel te nemen aan de maatschappij. Met de programma’s die de harde leerschool aanbiedt proberen ze deelnemers te motiveren nieuwe stappen te zetten richting een opleiding of baan.
Rugby wordt ingezet om richting een blijvende gedragsverandering te gaan en om ‘beschadigde’ mensen weer een andere kijk op het leven te geven. Hierbij zijn zelfvertrouwen, zelfinzicht en zelfredzaamheid sleutelwoorden.
Een grote omslag
Eén van onze steigerbouwers nam deel aan dit programma en gooide het roer van zijn leven om met behulp van rugby. Door een samenloop van omstandigheden en een gecompliceerde jeugd deed hij zijn uitvlucht in drugs en hij vertelde tijdens ons interview dat het een maatschappelijk misplaatste aanname is dat wanneer je van een verslaving af bent, het probleem dan getackeld is.
Maatschappelijk misplaatste aanname
“Dat is niet waar: het ‘echte leven’, zoals je het niet meer kende, begint dan pas weer. Veel mensen die eraan begonnen zijn deden dat omdat het een tijdelijke uitweg kan bieden, het is vluchtgedrag. Als de verslaving voorbij is, betekent dat niet dat de psychische problemen opgelost zijn welke de aanleiding waren en veel mensen vallen na herstel in een soort van ‘zwart gat’.”
Een verslaving begint vaak met achterliggende psychische klachten; getraumatiseerd, ziek, depressief, je kunt het zo gek niet bedenken. Je kunt de verslaving dan wegnemen, dat is ongetwijfeld al een hele grote stap. Maar daarmee is het échte probleem nog niet direct opgelost. Dan komt de harde leerschool in beeld.
Een groot succes
We gingen in gesprek met Ed Oskam, directeur van de Harde Leerschool in Groningen. Hij heeft 35 jaar bij defensie gewerkt en is nu bezig met zijn tweede leven. Bij defensie had hij al veel te maken met gedragsbeïnvloeding en management. Deze expertise kwam bij de harde leerschool goed van pas, dat is zichtbaar in de groei van de harde leerschool.
“Vorig jaar hebben we 10 programma’s gerealiseerd en daarmee 137 deelnemers mogen begeleiden, waarvan er 63 naar een baan of opleiding zijn begeleid. Dat zijn scores van ongeveer 50% en dat draagt bij aan het werkgeluk van mensen die eigenlijk afgeschreven zijn in de maatschappij. Kwetsbare jongeren die volledig afgeschreven waren, krijgen weer motivatie en meer plezier in het leven en zo krijg je ze weer aan de praat. Daarbij draagt het bij aan het probleem van de krapte op de arbeidsmarkt. Het heeft meerdere doelen.”
Ed begon als trainer/coach bij de harde leerschool in 2015. “Destijds draaiden we één of twee programma’s per jaar. De laatste jaren is de interesse in de harde leerschool dusdanig toegenomen dat dat is gewijzigd onder druk van het succes en dat heeft geleid tot het doorschuiven in de rol van directeur. Ik stuur nu een managementteam aan van vijf personen en daaronder zit een groep zzp‘ers van 25 medewerkers, dus het begint een behoorlijke omvang aan te nemen.
We zitten nu in Groningen, Den Haag, Leiden, Schiedam, Middelburg, Breda, Roosendaal en Noordoost Brabant. Afgelopen jaar hebben we 10 programma’s gerealiseerd, dit jaar gaan we er 16 realiseren en volgend jaar zijn we in gesprek met 24 geïnteresseerde partijen. Dus de groei is nog niet gestagneerd. Dat is ook deels de reden dat ik nog betrokken ben. Ik heb ruimschoots mijn pensioengerechtigde leeftijd bereikt, alleen het succes maakt stoppen wel vreselijk lastig.”
Het programma
Het programma bestaat uit ’s morgens sport (met name rugby) en ‘s middags de persoonlijke ontwikkeling. De deelnemers worden geconfronteerd met zichzelf: dus wie ben je, waar liggen je valkuilen, wat wil je bereiken in de toekomst. “Dan kom je veel schrijnende toestanden tegen van gebroken gezinnen en mensen die er bijvoorbeeld vanaf hun tiende al alleen voor staan, emotioneel is dat pittig. Aan de andere kant weet je uit ervaring dat je ook heel veel mensen kunt helpen, en dat maakt het werk leuk.”
Niemand wordt geweigerd, iedereen is welkom bij de harde leerschool. Alleen het is niet voor iedereen mogelijk om in 8 tot 10 weken werkfit te worden. Sommige deelnemers hebben meer tijd nodig. Na afloop wordt dan een deelcertificaat gegeven. Een volledig certificaat houdt in dat iemand werkfit is, dus die persoon is klaar om bemiddeld te worden op de arbeidsmarkt. De jongens die niet werkfit zijn die krijgen een deelcertificaat, want de succeservaring is gewoon belangrijk. Deze jongens worden wat langer begeleid.
Moeilijke situaties
De moeilijke situaties worden vaak veroorzaakt door de problematiek van de deelnemers. Emotioneel kan dat zwaar zijn, want je komt mensen tegen die meer dan een ton schuld hebben. Dan is de maatschappij nog niet in staat om daar adequaat op te reageren. De gevolgen van die schulden hebben ze natuurlijk zelf veroorzaakt, maar mensen met kinderen en gezinnen die van 40 euro per week moeten leven, dat is schrijnend en heeft impact.
Daarnaast zijn er mensen die gedragsstoornissen vertonen en geen officiële diagnose hebben en dus geen contact hebben met hulpverleners. Dan moeten we ze tot een besef brengen dat het verstandig is een andere ‘dokter’ te zoeken dan de harde leerschool.
We verwijzen ze dan door naar specialisten, dat kost veel energie. Dat vraagt ook veel inspanning van ons om ze te overtuigen dat deskundige hulp noodzakelijk is om een goed leven te kunnen leiden. Door onze manier van werken hebben wij nagenoeg geen geweldsincidenten.
Wat maakt de harde leerschool bijzonder?
“Het is een no-nonsense aanpak, die het uniek maakt. De combinatie daarvan en van rugby dat als middel wordt ingezet om gedrag te beïnvloeden. De kernwaarden van de rugbysport die worden toegepast zijn respect en samenwerking. Als je daaraan voldoet dat ben je op de arbeidsmarkt ook bruikbaar. Die intensiteit van de begeleiding maakt het mogelijk. Deze jongens komen vaak uit de zorg of uit de bijstand en dat maakt dat ze één keer per maand of per drie maanden een gesprek hebben met een begeleider van het UWV of de gemeente. Bij ons zitten ze in een snelkookpan van 10 weken lang, drie dagen per week waar ze intensieve begeleiding krijgen. Dat doet iets met ze, vaak in positieve zin.”
Het mooiste succesverhaal
Toen we Ed vroegen wat hij persoonlijk het mooiste succesverhaal vond, zei hij het volgende: “Ik heb een jongen gehad in Rotterdam die werd binnengebracht door zijn zus. Hij was volledig ontspoord, hij was z’n gezin en kinderen kwijt en hij had 9 jaar detentie achter de rug. Hij kwam bij ons in het programma en we hebben hem aan de praat gekregen.
Hij heeft nu een leidinggevende functie bij een bouwbedrijf. Hij heeft zijn huis en kinderen terug en zijn relatie is hersteld. Ik heb deze man persoonlijk begeleid en hij heeft enorme stappen gemaakt. Wat ik belangrijk vind, is zijn persoonlijke ontwikkeling en zijn werkgeluk. Het perspectief wat je dat soort mannen kunt bieden. Ik heb hem in 2016 leren kennen en ik heb er nog steeds contact mee. Dat is een beetje de brotherhood van de harde leerschool. Eenmaal binnengekomen, dan kun je je de rest van je leven beroepen op de harde leerschool, en dat gebeurt.”
Werkfit, en dan?
“Nadat de jongens weer werkfit zijn, komen partijen als TDC Groep aan bod. Deze samenwerkingen zijn van ongekend belang, want deze maken het mogelijk om voor iedereen een geschikte werkplek op zijn niveau te zoeken en de jongens op het rechte pad te houden.”
Het ‘zwarte gat’ waar we het in het begin over hadden, moet wegblijven. “Partijen zoals TDC Groep zijn bereid om mensen met afstand tot de arbeidsmarkt en kwetsbare jongeren een kans te geven in het bedrijf. Dat is bijzonder waardevol, deze partijen leveren een grote bijdrage aan het succes van de harde leerschool.”